نقش و کارکرد بن‌مایه‌های توصیفی در منظومة ویس و رامین

یکی از مباحث مهم نقد ادبی پرداختن به بن‌‌مایه‌‌های ادبیات داستانی است. بن‌مایه‌‌ها را از جهت اهمّیت و نقشی که در داستآن‌ها اعم از منظوم یا منثور دارند می‌‌توان به دو دستة بن‌‌مایه‌‌های ایستا و بن‌‌مایه‌‌های پویا تقسیم‌‌بندی کرد. توصیف‌‌ها در عین حال که انواع مختلفی را در بر می‌‌گیرند (توصیف بیانی از داستان است که راوی با نظرگاه خود به ترسیم محیط، اشیاء، سیمای ظاهری و باطنی شخصیّت‌‌ها می‌‌پردازد)، از بن‌مایه‌‌های ایستا به‌حساب می‌‌آیند و از این جهت که کنش و رویداد محسوب نمی‌‌شوند، در برابر بن‌مایه‌‌های روایی که در سیر علّی و معلولی قرار می‌‌گیرند، قابل حذف‌‌اند. امّا این بدین معنا نیست که بتوان اهمّیت درجة دومی را برای این نوع از بن‌مایه‌‌ها در برابر بن‌مایه‌‌های پویا قائل شد و از کارکردهای گوناگون آن‌ها (بیان حقیقت واقع، توضیح، تفخیم، جداسازی بخش‌های روایی، القاء‌‌گذر زمان، تزئین، تأثیر ‌‌عاطفی، تمهید‌ساز، تعلیق، آگاهی دهندگی و ...) غافل ماند. مطالعه در حیطة روابطِ بن‌مایه‌های پویا و ایستا، روایت و توصیف، نقش و کارکردهای توصیف را در ادبیات داستانی بهتر تبیین می‌‌نماید، خصوصاً این که در بادی امر ظاهراً توصیف از ارزش ثانویه برخوردار است. در این مقال با توجه به منظومة عاشقانة ویس و رامین ِفخرالدین اسعد گرگانی، به مهم‌ترین کارکردهای توصیف پرداخته شده است.